Transitie doormaken

Ingrijpende overgangen in je leven, we hebben er allemaal mee te maken. Wat betekent een transitie doormaken? En hoe doen we dat?

Het lijkt niet ver, het bos verderop. Even lekker hiken, door uitnodigend gebied… en dan blijkt de ondergrond veel uitdagender dan verwacht, vol onzichtbare veenpollen en kuilen. We banjeren door de brij, soms tot onze middel in de begroeiing. Iedere stap is aftasten en opnieuw balans vinden. Schiet voor geen meter op natuurlijk.

Soms wil je gewoon door naar wat er vóór je ligt, naar het nieuwe, en ben je klaar met hoe het nu gaat. Dat kan ook gebeuren als je in een transitie zit. “Ik wil niet meer roeren in die brij, ik ben het zat, ik wil door met mijn leven…”

De man die dit zegt, heeft net een scheiding achter de rug, terwijl in dezelfde tijd zijn vader overleed en zijn werksituatie is veranderd. Hij wil door en tegelijk is daar die brij. Zijn lijf en emoties vertellen dat hij er niet omheen, maar doorheen gaat.

Verandering, transitie en transformatie
Van bijna ongemerkt tot heel ingrijpend: in ons leven maken we verschillende transities door. Een levensveranderende gebeurtenis kan dit in gang zetten. De verandering is de feitelijke gebeurtenis: de geboorte van je kind, een scheiding, een ongeluk, een nieuwe baan, in een ander team moeten werken bij een reorganisatie, met pensioen gaan. De transitie is het innerlijke fysieke en mentaal-emotionele proces waar je doorheen gaat in het verwerken van de gegeven verandering. Dit vindt plaats in de onderstroom, in jouw ervaring. Ook bijvoorbeeld wanneer je leeftijd verandert en je in een nieuwe levensfase terechtkomt, kun je een transitie ervaren.

Transitie stamt van het Latijnse woord ‘transitio’, wat ‘overgang’ betekent. Transitie is de ervaring van verschillende fases van verandering. Bij transitie is dus sprake van een veranderproces, een overgang gefaseerd in de tijd. Bij transformatie is sprake van verandering van vorm. Er ontstaat een nieuwe vorm uit de al aanwezige vorm, waarmee de oude vorm verdwijnt. Deze vormverandering kan niet meer naar de oude vorm teruggedraaid worden.

Transitie: door fases heen bewegen
Het model van transitiedeskundige William Bridges laat zien dat we in transities door drie fases heen bewegen. Iedere transitie begint met het afscheid van het oude. Het is de fase van afsluiten, verliezen en loslaten.

Aanvaarden wat er gebeurt
Gebeurt dit uit eigen wens, bijvoorbeeld als je vanuit eigen keuze van baan verandert en afscheid neemt van je oude werk, dan kan dit emotioneel relatief makkelijk zijn. Vinden er veranderingen plaats die je niet wilt, of maak je aangrijpende gebeurtenissen mee, dan kan deze fase moeilijk zijn. Het aanvaarden van wat er gebeurt en wat dit met je doet is soms een opgave. Voor onze persoonlijkheid – ons ego, gevestigde patronen in ons fysieke lichaam – kan dit spannend zijn, pijnlijk of verwarrend. Zeker als je kwijtraakt waar je aan gehecht bent. Gevoelens van verlies en onthechting wortelen diep in onze biologische overlevingsresponsen. Ons systeem probeert te behouden wat er is, en probeert de ervaring van pijn en verlies te vermijden. Het kan raken aan doodsangst. Misschien niet leuk, maar wel een richtingwijzer naar onze onderliggende behoeften en de levenskracht die erin zit: we willen leven!

Voel je het stromen?
Het erkennen en doorleven van de gevoelens die opkomen, helpt om door de fases van de transitie heen te bewegen. De ervaring van veiligheid en vertrouwen is daarbij belangrijk. Dit kunnen we in onszelf ervaren en bij anderen, die een secure base voor ons kunnen zijn. Wanneer we deze gevoelens er laten zijn en accepteren, kan de energie doorstromen. Dit kun je bijvoorbeeld ervaren als meer ruimte, opluchting, minder spanning in je lijf, meer beweeglijkheid in bepaalde lichaamsdelen, minder vastzitten, meer vrijheid.

‘Not in his goals but in his transitions man is great’
– Ralph Waldo Emerson

De ‘neutral zone’ is de fase waarin het oude verdwenen is, maar het nieuwe zich nog niet aandient. In de natuur kun je december en januari zien als de tijd van de ‘neutral zone’. Nadat in de herfst de bladeren zijn losgelaten, komt in de wintermaanden de sapstroom in de bomen tot stilstand. Delen van gewassen die niet tegen lagere temperaturen kunnen, sterven af. De levensenergie is teruggetrokken in de stam en de wortels, in het centrum van het organisme. De energie wordt gespaard; er vindt weinig beweging en uitwisseling plaats. Is het dan gek dat we in deze periode van het jaar vaak minder energie ervaren?

De niet-meer-en-nog-niet-fase
Wat William Bridges de neutral zone noemt, noemen wij de ‘niet-meer-en-nog-niet-fase’. Het oude ligt achter je en geeft geen houvast meer. Maar je weet ook nog niet hoe het verder gaat, wat ervoor in de plaats komt, je weet niet wat je nu moet doen. In sommige gevallen is dit geen probleem en heb je er geen moeite mee. Maar in deze fase kunnen ook gevoelens van angst, leegte of onzekerheid opspelen. Er is een grote mate van openheid. Je bevindt je op onbekend terrein. Van daaruit kan het nieuwe ontstaan. Doordat oude structuren en patronen verdwenen zijn, ontstaan er mogelijkheden om te leren en nieuwe ervaringen op te doen. Op die manier kunnen nieuwe patronen zich gaan aandienen.

Stilstand is achteruitgang… of niet?
Tenminste, als we daarvoor open staan en het de ruimte laten. Onze neiging kan zijn om in de fase van openheid en leegte vanuit ons hoofd meteen nieuwe doelen te formuleren of plannen te maken, en hard te gaan werken aan alle nieuwe ideeën. Als je dit merkt, kun je onderzoeken of het een waarachtige beweging is waar je werkelijk energie en vervulling in ervaart, of dat het een compensatiemechanisme is om lastige gevoelens niet te hoeven voelen. Ons denken is immers razendsnel en ons psychische afweersysteem verzint van alles om ongemak snel af te zijn.

Nieuwe beweging en richting
Het kan tijd en geduld vragen. Je kunt denken dat je stilstaat, dat er niks gebeurt. Dat je maar wat aanmoddert. Maar net als bij andere organismen in de natuur: van binnenuit, onzichtbaar, onbewust, zoals bij bomen in de wortels en de stammen, is het leven zich vanuit ogenschijnlijke stilstand aan het vernieuwen. In de kern blijft de levenskracht in je aanwezig en vindt het zijn weg, in gepast tempo en nieuwe vormen. De nieuwe beweging die nu in jouw lijf en leven past, ontstaat vanzelf.

Vanuit deze principes werken wij ook in de trails. In welke fase je ook zit, The Leader’s Trail geeft je ruimte om verandering door te maken en jouw ervaringen ten volle te leven. Om stil te staan. En vervolgens te ontdekken welke nieuwe beweging en richting er ontstaan. Niet vergeten onderweg te genieten van het uitzicht ; )

Auteur: Ilse Vooren

Bronnen

Muziektip

  • Ludovico Enaudi – Seven Days Walking / Day 1: Low Mist
  • Ludovico Enaudi – Seven Days Walking / Day 1: Ascent